انواع ماساژ

ماساژ، ورزمان یا مشت و مال دادن، دستکاری بافت‌های نرم بدن است که شامل: عضلات، بافت‌های همبند، تاندون‌ها، رباط‌ها و مفاصل می‌شود. اقدامات ماساژ روش مراقبت بهداشتی و سلامتی بالینی می باشد که به کاهش ناراحتی ناشی از تنش‌های روزمره و شغلی، استفاده بیش از حد از عضلات و بسیاری از بیماری‌های مزمن در جهت افزایش آرامش، درمان و لذت کمک می‌کند.

لمس کردن جزء اصلی خدمات ماساژ است که در دل خود علم و هنر را به نهایت ترکیب می‌کند. در ماساژ تمام نواحی بدن فرد توسط ماساژور مشت و مال داده می‌شود. جلسات معمولا حداقل 50 دقیقه طول می‌کشد که اجازه می‌دهد زمان کافی برای کار بر روی تمام قسمت‌های اصلی بدن مانند کمر، شانه، پاها، شکم، دست و گردن وجود داشته باشد.

تعریف ماساژ

ماساژ به‌طور کلی مجموعه‌ای از حرکات و تکنیک‌هایی منظم می باشد که توسط ماساژور بر روی فرد ماساژگیرنده، به منظور ایجاد تعادل و آرامش انجام می‌شود. در برخی مواقع، مردم ماساژ را به عنوان ماساژ درمانی می‌شناسند. در صورتی‌که ماهیت ماساژ به صورت عمده درمان نیست بلکه ماساژ در تمام سبک‌ها و انواع آن با ایجاد آرامش، رفع خستگی، کوفتگی و گرفتگی عضلات به تعادل بدن شخص ماساژگیرنده کمک نموده و باعث می‌شود احساس خوشایندی در فرد ایجاد شود. آرامش و تعادل دو فاکتور بسیار مهم در حفظ تندرستی و نشاط هر فرد به شمار می‌رود. بدیهی است هرگاه این دو فاکتور مهم در بدن هر شخص تقویت شود به صورت قابل توجهی به پیشگیری برخی از امراض و همچنین حفظ سلامتی هر فرد کمک خواهد شد.

انواع ماساژ

بیش از 80 نوع ماساژ شناخته‌‌شده وجود دارد که هر کدام دارای ویژگی خاصی ‌‌هستند. در این مقاله ما رایج‌‌ترین آن‌‌ها را بررسی خواهیم کرد که موجب کاهش استرس، بهبودی جراحت و مدیریت درد می‌‌شوند. آگاهی از فوایدی که انواع ماساژ برای شما دارد باعث می‌‌شود بازده بیش‌‌تری را از آن‌‌ها دریافت کنید.

پس با ما همراه باشید.

1. ماساژ سوئدی

ماساژ سوئدی شناخته‌‌شده‌‌ترین و پرکاربردترین سبک ماساژ درمانی‌‌ست. نام «ماساژ سوئدی» تنها در کشورهای انگلیسی و هلندی زبان مورد استفاده قرار می‌‌گیرد و کشورهای دیگر از آن با نام «ماساژ کلاسیک» یاد می‌‌کنند. در هر صورت، این ماساژ توسط پر هنریک لینگ توسعه داده شده است. با این حال، فردی هلندی به نام یوهان گئورگ مزگر اصطلاحات فرانسوی را برای انواع اولیه ماساژ ایجاد کرد.

ماساژ سوئدی دارای پنج حرکت یا سبک اساسی می‌‌‌‌باشد:

1.    افلیوریج (حرکت لغزشی و نرم)
2.    پتریساژ (مالیدن)
3.    تپوتمنت (ضربات ریتمیک)
4.    فریکشن (با استفاده از الیاف یا الیاف متقاطع)
5.    لرزاندن و تکان دادن

این پنج روش برای تسکین درد عضلانی خفیف یا شدید استفاده شده و شدت هر ضربه با میزان سفتی در عضله ارتباط مستقیم دارد. به طور خاص، ماساژ سوئدی فواید زیر را دارا می‌‌باشد.

•  خشکی مفصل
•  کاهش درد
•  آرتروز
•  درد انتهای کمر
•  مدیریت یا کاهش استرس

ماساژ سوئدی توسط تمامی افراد قابل اجرا بوده و بین 30 تا 90 دقیقه طول می‌‌کشد؛ البته در موارد خاص این عدد دچار تغییر می‌‌شود. با این حال، بهتر است در صورت داشتن سابقه‌‌ی درد یا جراحت، ماساژور خود را پیش از شروع جلسه در جریان بگذارید.

درنتیجه:

• ماساژ سوئدی مخصوص کسانی‌‌ است که دچار درد مفصل یا کل بدن هستند.
• ماساژ سوئدی از پنج روش مختلف ضربه‌‌ای برای درمان دردهای خفیف تا شدید در کل بدن استفاده می‌‌کند.

2. ماساژ سنگ داغ

ماساژ سنگ داغ مخلوطی از ماساژ سوئدی‌‌ست که در آن از سنگ‌‌های داغ بر روی بدن استفاده می‌‌شود. جنس سنگ‌‌ها عموما بازالت است؛ نوعی سنگ آتش‌‌فشانی که عموما تا 63 درجه سانتیگراد گرم می‌‌شود. این سنگ‌‌ها را می‌‌توان در بسیاری از نواحی بدن قرار داد که مهم‌‌ترین آن‌‌ها عبارتند از:

•  ستون فقرات
•  قفسه سینه
•  صورت
•  شکم
•  دست‌‌ها و کف دست
•  پا و انگشتان پا

تمرین‌‌کننده در این ماساژ نیز از روش‌‌های مشابه ماساژ کلاسیک سوئدی استفاده می‌‌کند؛ این روش‌‌ها شامل ورز دادن، ضربات طولانی، حرکات دایره‌‌ای، ارتعاشات و ضربه زدن می‌‌باشد. ماساژورها با توجه به این روش‌‌های انجام‌‌شده تلاش می‌‌کنند تا عضله را تحریک کرده و تنش را از فاسیا آزاد سازند. این روش معمولا برای شل کردن عضلات آسیب‌‌دیده و بافت‌‌های نرم استفاده می‌‌شود.

ماساژ سنگ داغ فواید زیادی دارد مانند:

• تسکین تنش و درد عضلانی
• کاهش استرس و اضطراب
• تقویت ایمنی
• کاهش برخی علائم سرطانی
• بهبود خواب
• کمک به رفع برخی از ویژگی‌‌های بیماری‌‌های خودایمنی

هیچ محدودیتی برای رده سنی افرادی که تمایل به شرکت در جلسات این نوع ماساژ دارند، وجود ندارد؛ حتی با وجود سنگ‌‌های داغی که در تمامی مراحل ماساژ مورد استفاده قرار خواهند گرفت. با این حال، کودکان خردسال باید مراقب شرکت در چنین جلسه‌‌هایی بدون حضور والدین و یا سرپرست‌‌های‌‌شان باشند. این روش هم‌‌چنین برای کسانی که دچار درد، درد عضلانی، افسردگی، اضطراب و بی‌‌خوابی هستند نیز بسیار مناسب می‌‌باشد.

درنتیجه:

• ماساژ سنگ داغ ریشه در سبک ماساژ درمانی سوئدی دارد.
• ماساژ سنگ داغ برای کسانی که از دردهای شدید عضلانی رنج می‌‌برند، بسیار مناسب می‌‌باشد؛ این دردها ممکن است در نقاطی مانند امتداد ستون فقرات، شکم، سینه یا صورت وجود داشته باشد.

3. ماساژ بافت‌‌های عمیق

ماساژ بافت عمیق نسبت به ماساژ سوئدی فشار بیش‌‌تری را به بدن شما وارد می‌‌کند. این ماساژ بهترین گزینه برای افرادی محسوب می‌‌شود که دارای مشکلات مزمن عضلانی مانند درد، آسیب یا عدم تعادل هستند. این روش می‌‌تواند به تسکین عضلات خشک، درد مزمن عضلانی و اضطراب کمک کند.

در طول ماساژ بافت عمیق، ماساژور شما از ضربات آهسته و فشار عمیق انگشت استفاده می‌‌کند تا تنش را از عمیق‌‌ترین لایه‌‌های ماهیچه‌‌ها و بافت‌‌های همبند بزداید. بسته به نوع انتخاب‌‌تان، می‌‌توانید در طول این ماساژ برهنه و یا با لباس زیر باشد.

این ماساژ حدود 60 تا 90 دقیقه طول می‌‌کشد.

ماساژ بافت عمقی از دیگر انواع ماساژها شدیدتر است؛ با این حال، شما نباید در طی جلسات هیچ‌‌گونه دردی را احساس کنید.

در نتیجه:

• ماساژ بافت عمیق مناسب کسانی‌‌ است که تنش عضلانی زیاد یا درد مضمن دارند.
• در صورت داشتن حساسیت بیش از حد به فشار، از انجام این ماساژ خودداری کنید.

4. ماساژهای ورزشی

ماساژ ورزشی مناسب کسانی‌‌ست که آسیب‌‌های مکرری به ماهیچه‌‌هایشان وارد شده است؛ این آسیب ممکن است در طی ورزش به بدن فرد وارد شود. در صورتی که مستعد آسیب هستید نیز می‌‌توانید از این نوع ماساژ بهره ببرید؛ زیرا با کمک آن از وارد شدن آسیب‌‌های ورزشی به بدن‌‌تان جلوگیری خواهید کرد. همچنین می‌‌توانید از ماساژ ورزشی برای افزایش انعطاف‌‌پذیری و عملکرد نیز استفاده کنید. علاوه بر آن، این ماساژ به منظور تسکین درد، اضطراب و تنش عضلانی نیز مورد استفاده قرار می‌‌گیرد.

ماساژ ورزشی را می‌‌توان بر روی کل بدن و یا تنها قسمت‌‌هایی که بر اساس نظر ماساژور نیاز بیشتری به توجه دارند، اعمال کرد. بسته به نیاز شما ممکن است فشار عمیق با ضربه‌‌های آرام‌‌بخش جایگزین شود.

شما می‌‌توانید در طی جلسات این ماساژ به صورت برهنه و یا با لباس‌‌های ورزشی حاضر شوید. در صورتی که ترجیح می‌‌دهید با لباس باشید از انواع گشاد و نازک آن استفاده کنید تا به این ترتیب درمان‌‌گر توان دسترسی به عضلات شما را داشته باشد. شورت گشاد و تاپ گزینه‌‌های مناسبی به نظر می‌‌رسند.

این ماساژ حدود 60 تا 90 دقیقه طول می‌‌کشد.

در نتیجه:

• در صورتی که به دلیل استفاده‌‌ی مکرر از عضلات دچار آسیب شده‌‌اید، این ماساژ گزینه‌‌ی مناسبی برای شما می‌‌باشد.
• همچنین احتمال آن وجود دارد که این ماساژ به بهبود انعطاف‌‌پذیری و عملکرد ورزشی شما کمک کرده و احتمال ورود آسیب به عضله‌‌هایتان را کاهش دهد.

5. ماساژ آروماتراپی

ماساژهای آروماتراپی بهترین انتخاب برای افرادی‌‌ست که به عنصر شفابخشی عاطفی در ماساژ خود نیاز دارند. این نوع ماساژ فواید زیر را به همراه دارد:

• بهبود خلق‌‌و‌‌خو
• کاهش استرس و اضطراب
• کاهش علائم افسردگی
• از بین بردن تنش عضلانی
• تسکین درد

در ماساژهای آروماتراپی فشار ملایم با روغن‌های ضروری ترکیب شده و مورد استفاده قرار می گیرد. ماساژ درمانگر معمولاً تصمیم می‌گیرد از کدام روغن‌های ضروری استفاده کند؛ اما در صورت تمایل می‌توانید نظر خود را به آنها اطلاع دهید. روغن های ضروری قبل از استفاده روی پوست رقیق می شوند.

در طول ماساژ، روغن‌های ضروری بر روی بدن شما مالیده شده و بوی آن ها را از طریق دیفیوزر استنشاق می کنید؛ در همین حین، درمان گر کل بدن شما را ماساژ می دهد. البته گاهی اوقات ماساژ آروماتراپی تنها بر روی کمر، شانه ها و سر متمرکز می شود. شما نباید هیچ لباس دیگری به جز لباس زیر که اختیاری ست، بپوشید.

آروماتراپی عموما 60 تا 90 دقیقه طول می کشد.

در نتیجه:

• آروماتراپی ترکیبی از مالیدن ملایم بدن به سبک ماساژ سوئدی بوده و با افزودن روغن‌‌های ضروری همراه می‌‌شود.
• در صورتی که به بو یا روغن‌‌های خاص حساسیت دارید، از این ماساژ استفاده نکنید.

6. ماساژ پیش‌‌زادی

ماساژ پیش‌‌زادی روشی مطمئن برای بانوانی‌‌ست که تمایل به شرکت در جلسات ماساژ در دوران بارداری خود دارند. این ماساژ به کاهش درد بدن، کاهش استرس و کاهش تنش عضلانی کمک می‌‌کند. شما می‌‌توانید ماساژ پیش‌‌زادی را در هر دوره‌‌ای از بارداری خود دریافت کنید. با این حال، بسیاری از مراکز به خصوص در سه ماه اول بارداری این ماساژ را پیشنهاد نمی‌‌کنند؛ دلیل آن احتمال وارد شدن آسیب به جنین و خطر سقط است.

در ماساژ پیش‌‌زادی از فشار ملایم مشابه ماساژ سوئدی استفاده می‌‌شود. درمانگر روی نواحی مانند کمر، باسن و پاها تمرکز خواهد کرد. بسته به سطح راحتی‌‌تان می‌‌توانید تمامی لباس‌‌ها یا تنها بخشی از آن‌‌ها را در جلسات درآورید. در طول ماساژ دو حالت برای قرار گرفتن بدن شما وجود دارد: دراز کشیدن به پهلو و یا روی میزهای که مخصوص بانوان باردار بوده و دارای بریدگی برای شکم هستند. در صورت داشتن درد در ساق یا سایر قسمت‌‌های پا حتما به ماسور اطلاع دهید.

این ماساژ حدود 45 الی 60 دقیقه زمان می‌‌برد.

در نتیجه:

• ماساژ پیش‌‌زادی گزینه‌‌ی مناسبی برای بانوان باردار می‌‌باشد.
• این نوع ماساژ بر فشار ملایم تمرکز داشته و برای آرامش و کاهش تنش خفیف مناسب می‌‌باشد.

7. ماساژ سرپایی

ماساژ سرپایی مخصوص افرادی‌‌ست که خواهان ماساژی سریع با تمرکز بر گردن، شانه‌‌ها و کمر هستند. این ماساژ گزینه‌‌ی مناسبی برای افراد تازه‌‌کار است که تا به حال هیچ‌‌کدام از انواع ماساژ را انجام نداده‌‌اند. ماساژ سرپایی به کاهش استرس و افزایش آرامش کمک کرده و از فشار سبک تا سنگین متغیر است.

در طول این ماساژ شما لباس‌‌هایتان را کامل بر تن داشته و بر روی یک صندلی مخصوص می‌‌نشینید. این صندلی به گونه‌‌ای چرخانده می‌‌شود که قفسه‌‌ی سینه‌‌تان به پشتی صندلی فشار آورده و اجازه دسترسی به پشت کمرتان را نیز در اختیار ماساژدرمان‌‌گر قرار می‌دهد.

ماساژ سرپایی و انواع آن حدود 10 الی 30 دقیقه زمان می‌‌برد.

خلاصه:

• ماساژ سرپایی انتخابی عالی برای افرادی‌‌ست که زمان زیادی برای صرف در سالن‌‌ها ندارند.
• هم‌‌چنین اگر جزو کسانی هستید که تابه‌‌حال هیچ یک از انواع دیگر ماساژ را تجربه نکرده، این گزینه‌‌ی بسیار خوبی برای شما به حساب می‌‌آید.

8. ماساژ رهاسازی مایوفاشیال (آزادسازی بافت همبندی عضلانی)

رهاسازی مایوفاشیال ابتدایی‌‌ترین نوع ماساژ درمانی است، در حدی که فرد برای انجام آن نیازی به کمک خارجی ندارد! انتشار مایوفاشیال عبارت است از تجزیه فاسیای سفت که لایه فیبری بافت همبند بالای عضله و زیر پوست است. فاسیا همان چیزی‌‌ست که به بدن ما اجازه حرکت داده و موقعیت‌‌های مختلف آن  را ثابت نگه می‌‌دارد. زمانی که ما احساس خشکی در عضلاتمان می‌‌کنیم، عموماً به دلیل مشکلات موجود در فاشیاست.

ماساژ رهاسازی میوفاشیال را می‌‌توان با استفاده از چندین ابزار مختلف اجرا کرد:

• فوم رولر
• توپ لاکراس / توپ تنیس / سافت بال / توپ گلف
• رولر رامبلر
• هایپروایس
• بادی بار
• توپ و رولرهای ورزشی

دو سبک مختلف از تکنیک‌‌های رهاسازی مایوفاشیال وجود دارد: فعال و غیرفعال. درمان رهاسازی فعال زمانی صورت می‌‌گیرد که مشتری دارای نواحی آسیب‌‌دیده و تنش‌‌زاست؛ این مدل از ماساژ با استفاده از هر یک از وسایل ذکر شده در بالا انجام می‌‌شود. درمان رهاسازی غیرفعال زمانی صورت می‌‌گیرد که عضله کاملا شل شده باشد؛ این مدل از ماساژ در هنگام تحرک بافت نرم اعمال شده و دارای ضربه‌‌های نقطه‌‌ای در طول ماساژ می‌‌باشد.

هر فردی می‌‌تواند به ماساژدرمان‌‌گر بگوید که تکنیک‌‌های آزادسازی مایوفاشیال را روی ماهیچه‌‌های سفت انجام دهد؛ شما حتی می‌‌توانید خودتان نیز این کار را انجام دهید. با این حال، دریافت ماساژدرمانی به صورت نقطه‌‌‌‌ای برای تسکین فشار ماشیا مفیدتر بوده و عموما به شکل زیر انجام می‌‌شود:

پزشک بسته به شدت فشار، نیروی ملایم و پایدار را بر روی یک ناحیه اعمال کرده و یا کشش ملایم و سبک را برای شما برمی‌‌گزیند.

آن‌‌ها از انگشتان، بند انگشتان، آرنج و یا ابزارهای بالا برای وارد کردن فشار به فاسیا استفاده خواهند کرد.

برای اعمال رهاسازی مایوفاشیال به صورت درمان مستقیم، پزشک به آرامی بر روی هر لایه‌‌ی فاشیال کار می‌‌کند تا فشار موردنظر به آن وارد شود.

برای درمان غیرمستقیم رهاسازی مایوفاشیال، پزشک از کشش عضلانی غیرفعال و فعال استفاده می‌‌کند تا به آرامی فاسیا را از هرگونه فشار رها سازد.

به طور کلی، جلسات رهاسازی مایوفاشیال تا نیم ساعت طول می‌کشد. هر کس که دچار گرفتگی عضلانی‌‌ست می‌‌تواند از این نوع ماساژ بهره ببرد. در واقع، رهاسازی مایوفاشیال باید در هنگام روبه‌‌رو شدن با گرفتگی عضلات اعمال شود؛ زیرا مزایای بیش‌‌تری نسبت به ماساژ کلاسیک دارد. لازم به ذکر است که ماساژ مربوطه در صورت استفاده از روش مستقیم توسط ماساژور قدری دردناک خواهد شد.

در نتیجه:

• درمان رهاسازی مایوفاشیال به صورت مستقل یا با کمک ماساژور انجام می‌‌شود.
• درمان رهاسازی مایوفاشیال در رفع درد حاد فاسیال موثر است.

9. ماساژ trigger point

درمان trigger point عموما با درمان نقطه‌‌ی فشار اشتباه گرفته می‌‌شود؛ این درمان قادر است درد را در هر ناحیه‌‌ای از بدن شما از بین ببرد. لازم به ذکر است که فشار این درمان بر روی پوست شما زیاد بوده و ممکن است منجر به کشیدگی عضلات، درد و یا حتی سردرد شود. تریگر پوینت برای اولین بار توسط جانت جی سفرل که مشغول کار با رئیس‌‌جمهور کندی و دیوید سیمونز بود، انجام شد. با این حال، trigger points در سال 2007 توسط اسکن ام‌‌آر‌‌آی مورد بررسی قرار گرفت.

به طور کلی، trigger points از پروتکل‌‌های مشابه با سایر روش‌‌های ماساژ پیروی می‌‌کند. در ابتدا، یک نقطه‌‌ی حساس و دردناک در بدن پیدا شده و سپس، مقدار فشار معینی برای تسکین درد ناحیه‌‌ی مذکور به پوست وارد می‌‌شود. بر خلاف ماساژ کلاسیک، trigger points در لایه‌‌ی فاسیال به طور عمیق نفوذ کرده و تنش را در محل اتصال عصبی عضلانی (ان‌‌ام‌‌جی) از بین می‌‌برد؛ همین تفاوت است که این ماساژ را از دیگر انواع درمان‌‌ها متمایز ساخته است.

جلسات trigger points از ده تا شصت دقیقه زمان می‌‌برد. این درمان عموما شدید بوده و تا حدودی با درد همراه است؛ به همین دلیل، باید در جلسات طولانی‌‌مدت توجه بیش‌‌تری به پروتکل‌‌های مربوطه کرده و احتیاط را جزو موارد ضروری قرار داد. این روش درمانی قابل اجرا بر روی بیماران مسن نیز بوده و فشارها و دردهای شدید عضلانی را مورد هدف قرار می‌‌دهد.

در نتیجه:

• درمان trigger points مخصوص افرادی‌‌ست که دردهای شدید را در نقاط خاصی از بدن‌‌شان تجربه می‌‌کنند.
• این درمان بر تسکین فوری درد شدید مفصلی یا عضلانی تمرکز داشته و این کار را با استفاده از اعمال فشار مستقیم توسط انگشت شست، آرنج یا سایر اندام‌‌ها انجام می‌‌دهد.

10. ماساژ تایلندی

ماساژ تایلندی از سال 2556 قبل از میلاد مورد استفاده قرار گرفته و دلیل خوبی نیز برای آن وجود دارد. ماساژ کلاسیک تایلندی تمرینی باستانی‌‌ست که ترکیبی از اصول آیورودای هندی، طب فشاری و برخی حرکات کمکی یوگا می‌‌باشد؛ این حرکات به منظور کاهش تنش‌‌های دردناک عضلات مورد استفاده قرار می‌‌گیرند.

شرکت‌‌کنندگان در این جلسات باید لباس گشاد و آزاد بر تن داشته باشند. هدف این ماساژ آرامش عضلات بوده و شامل کشیدن، فشرده‌‌ سازی و ورز دادن می‌‌باشد.

یک ماساژ تایلندی معمولا از خطوط خاصی به نام sen استفاده می‌‌کند که می‌‌تواند تا دو ساعت نیز طول بکشد؛ زیرا هر تمرین‌‌کننده سبک خاص خود را دنبال کرده و هر جلسه نیز با جلسه‌‌ی دیگر متفاوت می‌‌باشد. با این حال، برخی از دستورالعمل‌‌های اساسی وجود دارند که اکثر اوقات اعمال شده و مورد استفاده قرار می‌‌گیرند:

احتمال آن وجود دارد که متخصص برای نگه داشتن بیمار از دست یا پاهای خود استفاده کند.

در این نوع ماساژ استفاده‌‌ی زیادی از نیروهای کششی می‌‌شود: شکستن قلنج و کشیدن انگشتان دست، پا و یا گوش؛ علاوه بر موارد ذکر شده، از طریق روش‌‌های یوگا نیز فشارهایی به بدن بیمار وارد می‌‌شود.

البته که هر درمان‌‌گری روش و شیوه‌‌ی خاص خود را دارد؛ اما موارد ذکر شده در بخش قبل باید حتما و تحت هر شرایطی رعایت شده و مورد بازبینی قرار گیرند. ماساژ تایلندی برای تمامی افراد مناسب بوده و هر کس می‌‌تواند از آن بهره ببرد. با این حال، اگر به دنبال روشی هستید که از روش‌‌های تهاجمی‌‌تر استفاده کند، بهتر است به دنبال انواع دیگر ماساژ باشید.

موارد احتیاط در ماساژدرمانی چیست؟

1- در صورتیکه مبتلا به تب بالا، التهاب، عفونت، فلبیت، ترومبوز، یرقان یا بیماری عفونی پوستی هستید از ماساژ اجتناب کنید.

2- روی زخمهای باز یا سوختگی یا موضع جراحت قبلی ماساژ انجام ندهید. در کوفتگی یا رگ به رگ شدن، ماساژ را بمدت ۲۴ ساعت به تأخیر بیاندازید.

3- در صورت ابتلا به یک بیماری مزمن، مانند آرتریت، سرطان یا بیماری قلبی ، قبل از انجام ماساژ با پزشک خود مشورت نمایید.

4- در صورتیکه باردار هستید به ماساژ درمانگر خود اطلاع دهید ، زیرا ماساژ برخی نواحی، باعث زایمان زودرس می شود.